İnsanın Akış Hali: Muhteşem Deneyim

Bir an için bir yarışta koştuğunuzu hayal edin. Kendinizi kaptırmış gidiyorsunuz. Dikkatiniz sadece vücudunuzun hareketlerine, kaslarınızın gücüne ve ayaklarınızın yerle temasına odaklanmış durumda. Şu anda yaşıyorsunuz, sadece şu andaki aktiviteyle meşgulsünüz. Tek fark ettiğiniz zaman akıyor ve yavaş yavaş bir yorgunluk hissediyorsunuz.

Pozitif Psikolog Mihaly Csikszentmihalyi’ye göre işte o an deneyimlediğiniz şey “Flow” yani kendi dilimizdeki hali ile “Akış.” Csikszentmihalyi zihnin bu akış halini, kişinin “kendisi için bir aktiviteyle bütünüyle meşgul olması” olarak tanımlıyor. Egonuz ortadan kalkıyor. Zaman uçuyor. Her eylem, her hareket, her düşünce bir öncekini kaçınılmaz bir şekilde takip ediyor. Sanki müziğin etkisiyle kendinizi dans etmeye kaptırmanız gibi. Bütün benliğinizi teslim etmiş durumdasınız ve becerilerinizi en üst düzeyde sergiliyorsunuz.

Akış deneyimi farklı insanlarda farklı farklı konularda vücut bulabiliyor. Bazı insanlar bunu sporla meşgul olurken örneğin dağa tırmanırken, koşarken veya tenis oynarken yaşarken bazı insanlar resim yaparken, yazı yazarken ya da iş yerinde bir rapor hazırlarken veya sunum yaparken yaşayabiliyor.

AKIŞ NASIL BAŞARILIR?

Akışı Bulmak kitabında Csikszentmihalyi akışın bir kişi bir işle ya da görevle karşılaştığı zaman belirgin davranışları içeren net hedefleri ve bu hedefleri karşılayacak becerileri kullanması ile başarılabileceğini söylüyor. Satranç oynamak akış haline iyi bir örnek oluşturabilir. Oyun sırasında oyuncu net hedeflere ve bunları karşılayacak belirgin hareketlere sahip ve bütün dikkati bu oyuna odaklanmış durumda.

Bir kişi bir zorluğun üstesinden gelmek için bütün becerilerini kullandığında da akış gerçekleşiyor. Eğer bu aktivite için zorluk seviyesi çok düşük ise kişi akışta kalmak için işin zorluğunu arttırabiliyor. Eğer bu aktiviteyi gerçekleştirmek için zorluk seviyesi çok fazla ise kişi akışta kalmak için yeni beceriler öğrenebiliyor.

AKIŞ ANINDA NE HİSSEDERSİNİZ?

Araştırmalara göre akış deneyimine eşlik eden 10 tane faktör var. Bu faktörlerden bir kısmı akış halindeyken açık olarak belli olsa da bir kısmını da deneyimlemek şart değil.

1. Zorlu fakat ulaşılabilir net hedefler
2. Güçlü konsantrasyon ve odaklanmış dikkat
3. Kendi içinizde de olsa sizi tatmin edecek ödüllendirecek bir aktivite
4. Huzur hissi; Bilinçli farkındalığın kaybolması
5. Zamansızlık; Şu ana odaklanma ve zamanın geçtiğini fark etmeme deneyimi
6. Anlık geri bildirim alabilme
7. Bu işin yapılabileceğini bilme: Beceri ve zorluk düzeyi arasında bir denge olması
8. Durum ve sonuç hakkında kişisel kontrol hissi
9. Fiziksel ihtiyaçlarla ilgili farkındalığın azalması; örneğin acıktığının farkında olmamak
10. Bütün odağın aktivitenin kendisinde olması

AKIŞTA OLMANIN FAYDALARI

Hayatın bir parçası olarak her zaman yaşayabileceğiniz akış deneyiminin aktiviteleri daha eğlenceli yapmasının yanı sıra, pek çok faydası var.

Akış hali performansın artmasını sağlıyor. Araştırmalar, akışın eğitim, öğrenme, atletizm, artistik yaratıcılık gibi pek çok alanda performansı arttırdığını gösteriyor. Akış aynı zamanda öğrenmeyi ve beceri gelişimini arttırıyor. Yani sizi uğraştığınız işte bir sonraki adıma ve düzeye ulaştırıyor. Akışı başarma hali bazı becerilerin edinimini gerektiriyor. Bu akış halini koruyabilmek için yeni zorluklar ve bilgiler sürekli keşfetmeye devam ediliyor.

Akış’ın diğer önemli faydası ise stres düzeyini azaltması. İster bahçeyle uğraşın ister yazı yazın hangi aktivitede akışa ulaşıyorsanız hayatınızdaki stresten önemli ölçüde kurtuluyorsunuz.

Bu yazı Filiz Kaya Ataklı tarafından hazırlanmıştır ve tüm hakları saklıdır. Her türlü soru görüş ve önerileriniz için: filiz@psikolojistanbul.com