İrademe Nasıl Sahip Çıkarım?

Kendini Kontrol Etmenin bilimsel yolları…

Kendini kontrol edebilme becerisi için Türkçede, özdenetim, kendine hakim olma ve irade gibi kavramlar kullanılıyor. Kendini kontrol etme becerisi başarı için hayati bir önem taşıyor. İradeli insanlar hayatın her alanında daha popüler ve daha başarılı oluyorlar. İrade demek başarı demekken, iradesi az olmanın bağımlılıklara açık olmak, kilo sorunu yaşamak ve bir hedefi sonuna kadar götürmek de zorlanmak gibi durumlara sebep olduğu düşünülüyor.

Ne yazık ki çoğu insan zaman zaman kolayca iradesine yenik düşebiliyor. Araştırmacılar bu problemin nedenlerinden birinin “kişinin çekici olan duruma karşı durabilme yeteneğinin var olandan fazla olduğunu düşünmesi” olduğunu vurguluyor.

Diğer yandan, tıpkı bir kası geliştirmek gibi, irade de geliştirilebiliyor. Fakat bunun için doğru türde egzersizleri yapmanız gerekiyor. İşte size bilimsel psikoloji araştırmalarına dayanan bazı irade arttırma teknikleri.

En Zayıf İradeye Saygı Gösterin

Araştırmalar, kendini kontrol etme becerisinin sınırlı olduğunu gösteriyor. Herhangi bir zamanda, bir deponuz olduğunu ve içinde de çok yüksek düzeyde iradeniz olduğunu düşünelim. Bu iradeyi çok sıkı ve katı bir biçimde kullanırsınız depodaki irade azalıyor ve çekici olan şeye karşı iradenizi kullanmanız mümkün olmuyor. Diğer yandan biraz düşünürseniz iradeniz düşük olduğu zamanların bazılarında da size o anda cazip gelen şeye karşı koyabildiğinizi göreceksiniz. Daha iyi bir irade için ilk adım iradenin en zayıf olduğu anlarda neler yapabileceğini görmektir.

Ön Vaatlerde Bulunun

Sizi cezbeden ancak karşısında irade ile durmanız gereken duruma girmeden önce bir karar verin. Performansınızı arttırmak için zor hedeflere karşı ön vaatlerde bulunun. Ariely ve Wertenbroch tarafından 2002 yılında yapılan bir çalışmaya göre kendilerine çok net teslim zamanları belirleyen öğrenciler belirlemeyenlere göre daha iyi performans göstermiş. Bu mantıkla ilerleyerek örneğin kısıtlı para harcamak için yanınıza belli miktarda para alabilir, baştan çıkmayı engellemek için eve sadece sağlıklı yiyecekler sokabilirsiniz.

Kendinizi Ödüllendirin

Ödüller gerçekten kendinizi kontrol etme becerinizi güçlendirmeye yardımcı oluyor. Trope ve Fishbach tarafından 2000 yılında yapılan çalışmada katılımcılar zihinlerinde kendileri için bir ödül oluşturduklarında uzun dönemli kazançlar için kısa süreli fedakarlıklar yapma konusunda daha başarılı oldular. Dolayısı ile kendinizi ödüllendirmek iradeyi arttırma konusunda işe yarıyor.

Bilinçaltı ile Savaşın

Sizi cezbeden o şey karşısında iradenizi kullanmamanızın bir sebebi de bilinçaltının iyi niyetle giriştiğiniz şeyleri baltalaması olsa gerek. Fishbach ve arkadaşları 2003 yılında yaptıkları çalışmaya katılan katılımcıların iradelerini korumaları gereken durum karşısında o durumun akla getirdiği şeylerle iradelerini kolayca kaybettikleri görüldü. Hedefleri bilinçaltında tetiklendiğinde ise hedeflerine odaklandıkları görüldü. Buradan çıkaracağımız pratik sonuç ise, iradenizi zorlayan şeylerden hem fiziksel hem de zihinsel olarak uzak durmanız bunun yerine hedefinize daha çok odaklanmanızı sağlayan koşulların yakınında olun. Bu hedef odaklı davranışlarınızın bilinçaltınızda bir şekilde aktive edildiğini unutmayın.

Olumlu Olmanın Gücü

Çoğu zaman doğal olmasa da, iradenizi kullanabileceğinize dair olumlu olmaya çalışın. Zhang ve Fishbach tarafından 2010 yılında yapılan bir çalışmada iradelerini kullanabileceklerine dair olumlu düşüncelere sahip olan katılımcıların hedefleri ile ilgili daha gerçekçi olan gruba göre daha başarılı olduğu görülüyor. Bir hedefe ulaşmanın kolay olduğu, mümkün olduğu ile ilgili düşünceler kendinizi kontrol etme becerinizi arttırdığından kendinize olumlu olmak için biraz izin verin.

Bu yazı Özge Altan Aytun tarafından hazırlanmıştır ve tüm hakları saklıdır. Her türlü soru görüş ve önerileriniz için: ozge@psikolojistanbul.com