Aşırı Koruyucu Ailenin Çocuğu Okula Alışmakta Zorluk Çekiyor

Uzmanlar, aşırı korumacı ailelere sahip çocukların, okula adaptasyon konusunda daha çok sıkıntı yaşandığına dikkat çekiyor. “Peki ne yapacağım?” diyorsanız işte yanıtı…

Çocuğunuz okula başladı ancak, halen sancılı haldesiniz. Her gün aynı konuşmaları tekrar yapıyorsunuz. Sürekli aynı filmi izliyor gibi hissediyorsunuz.

Okul açılmadan önce yaşadığı sendrom devam ediyor. Ve siz ne yapacağınızı bilmiyorsunuz…”Peki ne yapacağım?” Bu soru o kadar çok annenin zihnini kurcalıyor ki… Büyük oğlum anaokuluna başladığında günlerce kapı önünde beklemiştik. Bu yıl anaokuluna başlayan kızım ise neredeyse ilk gün itibarıyla bizi kapı dışarı etti ve kendimizin götürüp getirmesinden çok rahatsız oldu, bize çoğu arkadaşları gibi servis ile okula gidip gelmek istediğini net kararı olarak belirtti ve şaka gibi ama 3 yaşında bir çocuk olarak amacına ulaştı. Şu anda servis kullanıyor. Halinden çok mutlu. 2 yaşında olan küçük bebeğimiz ise bu ay içinde oyun grubuyla okul için küçük alıştırmalara başlayacak.

Demek istediğim şu ki her çocuk okul konusunda farklı davranıyor. Her çocuğun kabullenme süreçleri değişebiliyor.

Son zamanlarda bu konu konuşulurken nedenlerini araştırdığımda temelde bizim tavrımız yüzünden çocukların okul konusunda da alışma sürecinde sorun yaşayabildiklerini öğrendim.

Tüm diğer çocuk davranışları gibi aslında yine biz annelerin aynası oluyorlar okul konusunda da bize, aslında bizim endişelerimizi yansıtıyorlar…

Uzman Psikolog Özge Altan Aytun, çocukları okul açılmadan önce yaşadığı sendrom devam eden ailelere şu yanıtı veriyor: “Bunun nedenlerinden biri aile olarak aşırı korumacılığınız olabilir ya da okulda arkadaşları arasında yaşadığı bir problemden kaynaklanıyor olabilir. Bunları yaşamamak, okula devamlılığı dolayısıyla okul başarısını artırabilmek için bizlerin görevi çocuğumuz okula gitmeden önce ve geldikten sonra nasıl davranmamız gerektiğini iyi bilmektir. Böylelikle onlar için yeterince zor olan bu süreçte yanlarında olduğumuzu göstermemiz açısından önemlidir…”

“OKUL KORKUSUNU YENMEK İÇİN AİLELER ÖNLEM ALMALI”

Uzmanlar çocukların okula adaptasyon sorunu yaşamalarının nedenleri arasında ailelerinin aşırı koruyuculuğunu ilk sıraya koyuyor.

Çünkü çocuklar okula başlarken hayatlarında yepyeni bir döneme adım atıyor. Bebeklik, erken çocukluk dönemi ve okul öncesi derken okul çağı ile beraber kişilik gelişimlerini tamamlayacakları ve yeteneklerini geliştirecekleri en uzun döneme giriyorlar. Bu dönemde doğal olarak çocuğun kendine güveni ve bağımsızlığı artıyor. Çocuk bu dönemde ailesine olan bağlılığını sürdürürken aynı zamanda bağımlılığını azaltmaya, dış dünyaya olan ilgisini artırmaya, arkadaşlarını ve öğretmenlerini hayatında çok önemli bir yere koymaya da başlıyor. Bir süredir yapılan uygulama ile ilkokula başlayacaklar 1 ya da 2 hafta öncesinden okula başlayarak okula uyum ve adaptasyon sürecine alınıyor. Bu süreçte çocuklardan bazıları okula kolayca adapte olurken bazıları adapte olmakta güçlük çekiyor. Çocukların bu süreçte zorlanmalarının çeşitli nedenleri bulunuyor. Sıklıkla okul korkusu adı ile anılan bu durumun, ailenin ve okulun alacağı bazı önlemlerle önüne geçmek mümkün.

KENDİSİNİ DIŞLANMIŞ HİSSEDEBİLİR

Araştırmalar, okul adaptasyon sürecinde zorluk yaşayan çocukların ailelerinin, özellikle annelerinin aşırı koruyucu ebeveyn özellikleri taşıdığı, farkında olmadan çocuğun bağımlı davranışlarını destekler şekilde davrandığı, çocuğuna bir şey olacağı konusunda yoğun kaygı yaşadığı ve bu nedenle çocuğunun kendisinden uzaklaşmasına imkân vermediği ve çocuğun kendisinin yokluğunda anne babasına bir şey olacağı konusunda endişelenmesi gibi nedenler olduğunu gösteriyor. Çocuğun sınıfta kendisini rahat ve güvenli hissetmemesi, aşırı otoriter bir öğretmen ve çocuğun öğretmeni ile yakınlık kuramaması, öğretmeninden korkması, okulda çok katı disiplin kurallarının olması gibi daha çok okulla ilgili durumlar da çocuğun kolay adapte olmasını engelliyor.

Bunun yanı sıra arkadaş ortamlarının hızla kurulması ve çocuğun hemen arkadaş edinememesi, kendini dışlanmış hissetmesi, arkadaşları ile problem yaşaması da çocuğun okula uyumunu azaltan bir durum olarak karşısına çıkıyor.

Çocuklar bu durumları yaşadıklarında gösterdikleri ilk ve en genel tepki “Okula gitmeyi istemiyorum” oluyor. Okula gitmek istemediğini açıkça belirten çocukların yanı sıra okula giderken ağlama, sabah uyandığında mide bulantıları, karın ağrısı, baş ağrısı, uykusuzluk, alınganlık ve sinirlilik gibi pek çok sıkıntı yaşayabiliyorlar.

ÇOCUĞUNUZ OKULDAN GELDİĞİNDE…

• Çocuğunuzun endişeleri ve sıkıntıları konusunda onunla konuşun, olumsuz duygularını rahatça ifade etmesini sağlayın.
• Çocuğunuza yaşadığı durumun geçici olabileceğini, kendisiyle aynı durumda olan başka çocuklar olduğunu söyleyin.
• Onunla okulun gerekliliği konusunda konuşun, okulun amaçlarını, neden okula gitmesi gerektiğini, okula gitmezse yapılan çalışmalarda geri kalacağını açıklayın.
• Çocuğunuza okulun güzel yanlarını anlatarak okulu onun için cazip hale getirin.
• Okula gitmenin avantajları hakkında konuşun, okulda yeni arkadaşlar edineceğini, arkadaşları ile keyifli vakit geçireceğini anlatın.
• Okula gitme ile ilgili küçük bir çocuk öyküsü okumak çocuğunuza iyi gelebilir. Küçük bir çocuğun okul deneyimlerini öğrenmek çocuğunuzu yüreklendirir.
• Kendi çocukluğunuzda okula ilk başladığınızda yaşadığınız kaygıları ve okulla ilgili güzel deneyimlerinizi paylaşın.
• Çocuğunuzun okul hakkında anlattığı olumlu şeylere odaklanın.
• Çocuğunuzun okula gidemediği durumlarda, hastalık zamanlarında ve benzeri günlerde evde okula alternatif eğlenceli bir ortam yaratmaktan kaçının,
• Son olarak çocuğunuz okulda yaşadığı bir sorun nedeniyle okula gitmek istemeyebilir, mutlaka öğretmeni ve okul ile pozitif işbirliği içinde olun.

VEDALAŞMALARINIZ ÇABUK OLSUN

Çocuğunuz okula gitmeye hazırlanırken ve okuldan döndüğünde bazı önlemler alarak bu süreci aşabilirsiniz. Eğer siz bütün bu önlemleri aldıktan ve bir süre geçtikten sonra çocuğunuz hâlâ okula adapte olmakta güçlük çekiyorsa mutlaka bir uzmana başvurmanız gerektiğini unutmayın. İşte Uzman Psikolog Özge Altan Aytun‘dan tavsiyeler:

Çocuğunuz okula gitmeye hazırlanırken…

Çocuğunuzun sıkıntısının neden kaynaklandığını anlamaya çalışın. Sizden mi ayrılmak istemiyor yoksa okul ile ilgili bir derdi mi var? Eğer okulla ilgili bir derdi varsa bu konuda ona destek olun ve problemi çözmeye çalışın. Çocuğunuzun mutlaka okula gitmesini sağlayın, çocuğun okula gitmesi konusunda tüm aile fertleri olarak kararlı olun ve bu kararlı tavrı ona hissettirin.

Çocuğunuz okul için hazırlanırken normalde yapmaktan çok hoşlandığı ve yarım bırakmak istemeyeceği etkinlikleri yapmak çocuğunuzun okula gitmek için evden çıkmasını zorlaştıracaktır, bunları yapmaktan kaçının.

Vedalaşmaları çabuk yapın, kısa tutun, seremonileri uzatmayın…

Kısa, öz ve net konuşun. Endişe, üzüntü ve telaşınızı asla çocuğunuza belli etmeyin.

Eğer okula gitmeyi kesinlikle reddeder ve gitmezse, çocuğunuzu okula gitmediği için cezalandırmayın ve suçlamayın.

Pınar Reyhan Özyiğit – Habertürk, Ekim 2012

Bu yazı Özge Altan Aytun tarafından hazırlanmıştır ve tüm hakları saklıdır. Her türlü soru görüş ve önerileriniz için: ozge@psikolojistanbul.com