Çocukluk Travmaları

Çocuklarımız her şeyimiz… Onların incinmesini, kırılmasını, hem bugün hem de gelecekte yaşantılarını zorlayacak bazı deneyimleri yaşamasını asla istemeyiz. Peki, onları hem çocukken hem de büyüdüklerinde en çok rahatsız edecek yaşam olayları hangileri olabilir? Çocukların psikolojik travma deneyimlerine dair yapılmış pek çok araştırma var. Bu araştırmaların bir kısmı çocukların travma yaşantısının süresine odaklanıyor. Örneğin yaşadığı bu travmanın izleri bir sene mi yoksa yaşam boyu mu sürüyor? Kimisi psikolojik travma belirtilerini çocuklar ve ergenlerden raporlamalarını isterken kimi ebeveynlerin düşüncelerini soruyor. Çalışmaların pek çoğu travma yaratabilecek cinsel istismar gibi tek bir travmatik bir yaşantının etkisini inceliyor.

Finkelhor ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışma da ise 2 ile 17 yaş arasında 2000’ in üstünde çocuğun şiddet kaynaklı nedenlerle travma yaşantısı deneyimleri inceleniyor. Bu çalışmaya göre en fazla psikolojik travma oluşturan en yaygın şiddet olayları şu şekilde;

1. Akran Zorbalığı; Akran zorbalığı yaşları birbirine yakın çocukların daha çok okul ortamında birbirlerine uyguladıkları bir şiddet türüdür. Örneğin, vurma, itme, saç çekme, yaralama veya gruptan dışlama, istemediği şeyleri yapmaya zorlama vb. şekilde gerçekleşiyor.
2. Fiziksel Yaralanma: Bir kişi fiziksel olarak vurduğunda veya saldırdığında çocuğun fiziksel olarak zarar görmesidir. Bu şekilde fiziksel zarar görme çocuğun yalnızca o anda acı çekmesinden, burnunun kanamasına, bir yerinin kırılmasına veya morarmasına kadar her türlü şekilde olabilir.
3. Aletle Saldırıya Uğramak: Bu şiddet türü çocuğa zarar vermek amacıyla bir aletle saldırmaktır. Bu terlikle dahi olabileceği gibi sopa, taş vb. herhangi bir aletle olabilir.
4. Ateş edilmesi, Bomba, Büyük Kargaşa gibi Olaylara Şahitlik; Çocukların böyle olaylara şahit olması örneğin ateş edildiğini, her türlü bomba atıldığını görmek ya duymak gaz bombası dâhil, ya da çok büyük bir kavganın kargaşanın ortasında kalmak, örneğin maç taraftarlarının kavgalarının ortasında kalmak gibi olabilir.
5. Cinsel Olmayan Saldırı; Bu şiddet türü çocukların genital bölgelerine vurmak ya da tekme atmak şeklinde olmaktadır. Genellikle benzer yaşta çocukların birbirlerine uyguladığı bir şiddet türüdür.
6. Gasp etmek; Bu şiddet türü bir çocuğun sahip olduğu veya giydiği taşıdığı bir şeyin başka bir çocuk ya da yetişkin tarafından zorla alınması yani gasp edilmesi şeklinde olur.
7. Ebeveynin Fiziksel Şiddeti; Bu şiddet türü ebeveyn tarafından çocuğa yönelik her türlü dayak, vurma, dövme ve fiziksel istismarı içermektedir.
8. Aile İçi Şiddete Şahit Olmak; Ebeveynlerinden birinin diğerine uyguladığı şiddete (dayak, yumruk, birbirini hırpalama vb.) tanık olan çocuklar bu şekilde travmatize olmaktadır.
9. Cinsel Saldırı: Herhangi bir kişinin çocuğun isteği dışında ona dokunması, öpmeye veya sıkıştırmaya çalışması, çocuğun cinsel organlarına dokunması, kendi cinsel organlarına dokunmasını istemesi, cinsel ilişki kurmaya zorlamasına kadar her türlü davranış çocuğun travmatize olmasına neden oluyor.
10. Yakın Birinin Öldürülmesi: Çocuğa yakın olan birinin (aile üyesi, arkadaş, komşu vb.) doğal olmayan yollarla hayatını kaybetmesi örneğin öldürülmesi çocuk için travma yaratacak yaşam olaylarından biri.

Şiddetin her türlüsü çocuklar için zararlı ve üzerlerinde onarılması çok zor izler bırakıyor. Bu araştırmaya göre en yaygın şiddet türünün akran zorbalığı olduğu söyleniyor. Çocuğunuzun çevresini ve yaşadığı olayları bir düşünün. Sizin için çok sıradan olabilecek bazı olaylar, görüntüler, haberler de onun üzerinde derin izler bırakabilir. Etkilendiğini düşündüğünüz durumlarda onunla konuşamaya ve gerekirse profesyonel bir yardım almaya çalışın.

Bu yazı Özge Altan Aytun tarafından hazırlanmıştır ve tüm hakları saklıdır. Her türlü soru görüş ve önerileriniz için: ozge@psikolojistanbul.com